(f) Kepercayaan kepada qada dan qadar

Kepercayaan ini, yang diajar dalam rukum iman yang keenam dan datang melalui saluran Hadis, ditafsirkan dengan makna untung baik dan jahat daripada Tuhan. Akibat ajaran ini, umat Islam menerima segala kejahatan yang berlaku kepada mereka sebagai takdir Tuhan. Ini menimbulkan sikap fatalis di kalangan mereka. Sikap ini membunuh daya kreativiti untuk membaiki kehidupan mereka.

Kepercayaan ini ditolak dalam Quran dalam ayat-ayat 4:136 dan 4:78-79. Ayat 4:136 menyenaraikan lima kepercayaan saja, iaitu kepada Allah, malaikat-malaikat-Nya, kitab-kitab-Nya, rasul-rasul-Nya dan Hari Kemudian. Ayat 4:78-79 mengajar kita bahawa segala yang baik itu daripada Allah, tetapi segala yang jahat itu akibat daripada perbuatan manusia.

Menolak qada dan qadar dalam ertikata ini tidak bermakna kita menolak undang-undang Tuhan. Memang Tuhan yang menjadikan segala-galanya dan yang mentadbirkan alam ini. Tetapi kejahatan bukan berasal dari Tuhan; ia berasal dari kecenderungan manusia untuk memberontak terhadap Tuhan. Tuhan melarang manusia melakukan kejahatan. Namun, di bawah hasutan syaitan, kecenderungan manusia untuk melanggar undang-undang Tuhan menjadi kenyataan. Inilah makna ayat Tuhan bahawa kejahatan itu akibat perbuatan manusia.

Qada dan qadar, atau undang-undang Tuhan, memang wujud. Di alam tabi`i , ia disebut taqdir [1]; di alam sosial atau sejarah, ia disebut sunnat 'ul-Allah [2]. Tetapi, harus diingat bahawa undang-undang Tuhan di alam manusia termasuk memberi kebebasan kepada manusia untuk menentukan kehidupannya.[3]

Kepercayaan kepada qada dan qadar telah membunuh jiwa kreatif dalam masyarakat Islam. Inilah punca kejatuhan sains dalam masyarakat Islam dan juga punca keruntuhan tamadun Islam, yang telahpun digantikan oleh sains dan tamadun Barat.

Mensahkan puak dalam Islam.

Hadis-hadis yang meramalkan umat Islam akan bepecah kepada 73 puak telah mensahkan perpecahan dan puak dalam masyarakat Islam. Pada mulanya, masyarakat Islam itu satu, di bawah pimpinan Nabi Muhammad dan pengganti-pengganti awal beliau. Tetapi tidak lama kemudian, kerana rebutan kuasa, maka timbullah perpecahan yang kemudian kekal menjadi puak dan disahkan oleh autoriti baru Hadis, sehingga timbullah puak Ahli Sunnah wa’1-Jamaah, puak Syiah dan puak-puak lain dengan teologi masing-masing.

Perpecahan dan membuat puak ini ditolak oleh Quran dalam ayat-ayat 3:103, yang menyuruh kita berpegang kepada ikatan Allah, iaitu kitab-Nya, dan tidak berpecah-belah; 6:159, yang memerintah supaya jangan membuat puak dengan Nabi Muhammad membuang kita dari golongannya, jika kita berbuat demikian; dan 61:4, yang memerintahkan kita bersatu dan berjuang di jalan Allah dalam satu barisan. Ayat-ayat melarang perpecahan memang banyak. Jadi, perpecahan umat Islam sekarang, yang menyebabkan kelemahan mereka, ialah akibat kita melanggar perintah Tuhan supaya bersatu-padu, dan akibat kita mengikut ajaran musuh-musuh Islam yang dibawa melalui saluran Hadis yang menggalakkan kita berpecah dan berpuak.

Fahaman majoriti masyarakat Islam tidak menyeleweng.

Hadis membuat dakwaan bahwa majoriti masyarakat Islam tidak akan menyeleweng. Ini tidak selaras dengan ajaran Quran. Quran mengajar kita bahawa kebenaran kerapkali berada pada minoriti dan majoriti kerapkali meneyeleweng. [4] Atas dasar majoriti inilah (ijmak), maka Hadis sebagai sumber hukum kedua di samping Quran telah diwujudkan, walaupun terdapat hadis-hadis yang bercanggah dengan Quran. Atas dasar inilah juga apa yang dikatakan syariah Islam telah diputuskan.[5] Perbuatan ini nyata melanggar ajaran Tuhan tentang asas hukum dalam Islam, yang dijelaskan dalam ayat 4:59.[6] Ayat ini menjelaskan bahawa undang-undang dasar terdapat dalam Quran, dengan pemerintah atau pihak berkuasa boleh menggubal undang-undang tambahan selagi undang-undang ini tidak bercanggah dengan ajaran Quran.

Hadis mentafsirkan Quran

Ulama Hadis klasik, dengan merujuk kepada beberapa ayat Quran dan memberikan tafsiran yang sabjektif,[7] mendakwa Hadis mentafsirkan Quran. Kita dapat melihat bahawa pendapat ini tidak secocok dengan ajaran Quran tentang ilmu tafsir. Ada beberapa ayat Quran yang menolak pendapat ini.

Pertama, Tuhan menerangkan bahawa Dialah yang mengajar Quran.[8] Kedua, dalam hal ayat-ayat mutasyabihat atau kiasan, Tuhan menyatakan tiada siapa yang mengetahui tafsirannya kecuali Dia dan mereka yang pakar dalam hal itu.[9] Ketiga, Tuhan memberitahu kita bahawa Dia dan agen-agennya (kata nama "Kami " bagi Tuhan bermakna Dia dan agen-agennya) akan menghuraikan Quran.[10] Ke dalam kategori "Kami" ini, tentulah termasuk nabi dan rasul, termasuk Nabi Muhammad, dan mereka yang Tuhan beri hidayah. Keempat, kategori akhir yang diberi ilmu tafsir oleh Tuhan ialah mereka yang Dia pilih dari hamba-hamba-Nya.[11]

Ayat-ayat Quran yang jelas yang telah kita petik di atas menunjukkan bahawa fahaman bahawa Hadis mentafsirkan Quran itu tidak tepat. Dari segi hukum logika, fahaman ini tidak menasabah, kerana ilmu dan fahaman Nabi Muhammad terbatas kepada zamannya.

Fahaman ini telah menyebabkan sebagian tafsir Quran menjadi kabur dan kacau. Ambil satu contoh saja, iaitu tafsiran ayat tentang ketaatan, dalam Surah 4, ayat 59; di sini Tuhan memerintahkan orang mukmin supaya taat kepada Dia dan rasul-Nya dan kepada ulil-amr. Kebanyakan pentafsir menghuraikan frasa "taat kepada Tuhan" sebagai berpegang kepada Quran, dan frasa "taat kepada rasul" sebagai berpegang kepada Hadis/Sunnah, sedangkan makna yang sebenar bagi frasa "taat kepada Tuhan dan taat kepafa rasul" ialah taat kepada Tuhan dan berpegang kepada kitab-Nya Quran yang dibawa oleh rasul-nya, Muhammad.

2. Undang-undang

Dalam bidang undang-undang, terdapat dua kes percanggahan yang menonjol antara ajaran Quran dengan ajaran Hadis.

Kesalahan murtad.

Hadis mengenakan hukuman bunuh terhadap orang Islam yang murtad. Hukuman ini berasal dari kitab Taurat [12] dan bercanggah dengan ajaran Quran. Hukuman ini bermakna tiada kebebasan beragama bagi orang Islam. Ini bercanggah dengan perisytiharan Tuhan yang masyhur dalam Quran bahawa tiada paksaan dalam agama.[13]

Harus dibezakan antara perbuatan murtad dari perbuatan menghina Islam atau perbuatan memberontak terhadap sebuah pemerintahan Islam yang sah.[14] Dua jenis perbuatan ini, murtad dan menghina atau memberontak, tidak sama.[15]

Kesalahan zina.

Hadis mengenakan hukuman rejam dengan batu hingga mati bagi pasangan yang telah berkhwin, jika didapati telah melakukan perzinaan. Hukuman ini juga berasal dari kitab Taurat [16] dan bercanggah dengan hukuman Tuhan yang ditetapkan dalam Quran, iaitu, jika sabit kesalahan dengan adanya empat orang saksi, seratus rotan bagi kedua-dua pesalah, sama ada sudah berkahwin atau belum.[17]

Perhatikan bahawa undang-undang ini telah meminda hukuman Tuhan tentang penzina, iaitu bagi yang telah berkahwin, hukumnya rejam hingga mati. Ini satu contoh yang dinamakan oleh ulama Hadis sebagai “Hadis mentafsir Quran”. Nyatalah ini bukan tafsiran, tetapi pindaan!

Sejarah

Asal-usul sembahyang

Mengikut ajaran Hadis, sembahyang sehari semalam lima waktu diperintahkan kepada Nabi Muhammad pada malam mikraj apabila beliau diangkat ke langit untuk menerima perintah itu daripada Tuhan. Ini bersalahan dengan ajaran Quran dan fakta sejarah. Quran memaklumkan kepada kita semua ibadah agama telah diturunkan kepada Nabi Ibrahim, seperti jelas dari ayat berikut:-

Sambil Ibrahim meletakkan asas Ka'bah bersama dengan Ismail, mereka berdoa: "Tuan kami, terimalah daripada kami. Kau Pendengar, Maha Mengetahui. Tuan kami, jadikanlah kami muslim kepada-Mu dan dari keturunan kami suatu umat muslim kepada-Mu. Ajarlah kepada kami cara-cara ibadah kami, dan ampunilah kami. Engkaulah Pengampun, Maha Penyayang." [18]

Semua nabi, dari zaman Nabi Ibrahim, melakukan sembahyang. Sebagai seorang yang beragama hanif (yang berasal dari agama Nabi Ibrahim), Muhammad melakukan sembahyang sebelum dia diangkat menjadi nabi.[19] Pada malam israk dan mikraj itu, beliau dilaporkan bersembahyang `isyak di rumah Umm Hani.[20]

Salah satu hujah Ahlul-Hadis ialah bahawa tanpa Hadis sembahyang tidak dapat dilakukan kerana mereka dakwa kaedah sembahyang tidak terdapat dalam Quran. Dakwaan ini tidak tepat, kerana beberapa kaedah sembahyang disebut dalam Quran, seperti wuduk, memakai pakaian bersih, berdiri mengadap qiblat, rukuk dan sujud. Malah Quran juga memberikan cara-cara untuk memudahkan sembahyang dalam keadaan-keadaan luar biasa.

Mereka juga harus ingat bahawa sembahyang itu sudah diajar oleh Tuhan kepada manusia dari sejak zaman Nabi Ibrahim[21] dan wujud dalam kumpulan-kumpulan hanif, iaitu pengikut-pengikut agama Nabi Ibrahim. Salah seorang anggota kumpulan ini Muhammad sendiri.[22]

Malam isra’ dan mikra’ itu memang ada, iaitu malam Lailat’ul-Qadr, malam kitab suci Quran diberi kepada jiwa Nabi Muhammad. Peristiwa ini dirujuk dalam Quran dalam Surah 17, ayat 1, Surah 53, ayat-ayat 1-18 dan Surah 97, ayat 1.

---

[1] Perkataan Arab taqdir digunakan dalam Quran untuk merujuk kepada undang-undang fizikal. Perhatikan ayat ini, yang datang selepas beberapa ayat yang menceritakan fe`el bumi yang bertindak mengikut undang-undang fizikal itu, "Demikianlah taqdir Yang Maha Berkuasa, Yang Maha Mengetahui." (36:38)

[2] Frasa sunnat'ul-Allah digunakan dalam Quran untuk merujuk kepada undang-undang sejarah. Perhatikan ayat ini, yang datang setelah menceritakan sebuah kejadian yang menunjukkan perlakuan undang-undang sejarah ini, "Inilah cara Tuhan sejak berzaman-zaman. Perintah Tuhan tetap berlaku." (33:38)

[3] Konsep manusia sebagai khalifah, yang diajar dalam Quran (lihat 2:30-34), meletakkan manusia sebagai raja yang boleh menentukan nasibnya sendiri.

[4] "Kami telah membawa kepadamu kebenaran, tetapi kebanyakan orang benci kepada kebenaran." (Quran, 43:78)

[5] Tentang ini, Prof. Ahmad Ibrahim telah berkata, "Walaupun dari segi teori, ijmak atau permuafakatan memainkana peranan sampingan kepada Quran dan Sunnah sebagai sumber hukum, pada praktiknya, ia telah menjadi pancang yang muktamad bagi teori perundangan dan undang-undang yang berlaku dalam bentuk muktamadnya. Ijmak menjaminkan keabsahan dan tafsiran yang betul kepada Quran, periwayatan yang betul bagi Sunnah Nabi, penggunaan yang sah dan hasil-hasilnya bagi qias; pendek kata, ia meliputi setiap perincian undang-undang, termasuk perbezaan-perbezaan mazhab yang diiktiraf. Apa juga yang dibenarkan oleh ijmak betul dan tidak boleh dipersalahkan dengan merujuk kepada prinsip-prinsip lain." (Islamic Law in Malaysia, Malaysian Sociological Research Institute, Singapura, 1965; h. 25.)

[6] "Hai orang yang beriman, hendaklah kamu taati Allah dan hendakalah kamu taati rasul, and mereka yang berkuasa di antara kamu. Jika kamu berbalah tentang sesuatu perkara, hendaklah kamu rujuk kepada Allah dan rasul, jika kamu beriman kepada Allah dan Hari Kemudian. Inilah yang baik dan cara yang paling bagus."

[7] Penulis telah membahas dan menolak hujah-hujah mereka. Lihat Kassim Ahmad, Hadis -- Satu Penilaian Semula, hal.42-44.

[8] Quran, 55: 1-2.

[9] Quran, 3: 7.

[10] Quran, 75: 16-19.

[11] Quran, 35: 32.

[12] "Tetapi bunuhlah seorang penta'bir mimpi atau nabi yang melawan Tuhan … Walau abangmu atau anak lelaki atau anak lelaki atau anak perempuan atau isteri yang kamu kasihi atau sahabatmu yang paling karib sekalipun boleh menggalakkan kamu menyembah tuhan-tuhan kaum lain yang duduk berhampiran dengan kamu, ataupun tuhan-tuhan mereka yang tinggal jauh daripada kamu. Tetapi jangan biarkan dia memujuk kamu; jangan dengar dia pun. Jangan berlembut atau kasihan kepadanya dan jangan melindungi dia. Bunuhlah dia! Dululah kamu merejam dia dengan batu dan kemudian biar semua orang merejam dia dengan batu. Rejamlah dengan batu hingga mati! Dia cuba membawa kamu daripada Tuhan kamu yang telah menyelamatkan kamu dari pengabdian di Mesir …" (Deuteronomy, 13: 5-10)

[13] Ayat yang memberi kebebasan mutlak kepada seseorang untuk memilih agamanya banyak. Tetapi yang paling kuat ialah ayat 2:256 yang berbunyi, "Tidak ada paksaan dalam agama; jalan yang betul sekarang dibezaan dengan jalan yang salah. Oleh itu, barangsiapa yang mengutuk syaitan dan beriman dengan Allah telah berpaut pada ikatan yang tidak mungkin putus." Perhatikan ayat ini datang selepas ayat yang paling agung yang mengisytiharkan kuasa Tuhan yang tidak ada tolok-bandingnya. Makna tersiratnya, jika Tuhan Yang Maha Berkuasa tidak memaksa manusia beriman kepada-Nya, bolehkah pula manusia berbuat demikian?

[14] Peperangan yang dilancarkan oleh Khalifah Abu Bakr (632-34) terhadap suku-suku Arab yang ingkar membayar zakat kepada negara dianggap telah memberontak terhadap pemerintahan Islam. Mereka dibunuh bukan kerana murtad, tetapi kerana pemberontakan mereka.

[15] Lihat Mohammad Hashim Kamali, Punishment in Islamic Law, hal. 33-37.

[16] "Tetapi jika tuduhan ini benar dan tiada bukti bahawa pengantin perempuan itu dara, hendaklah mereka memawa dia keluar ke pintu rumah bapanya, dan di sini hendaklah mereka rejam dia dengan batu hingga mati. Dia telah mengaibkan keluarganya dengan mengadakan persetubuhan sebelum dia berkahwin … Jika seseorang lelaki ditangkap mengadakan persetubuhan dengan isteri orang lain, kedua-duanya hendaklah dibunuh … Katalah seorang lelaki ditangkap di sebuah bandar melakukan persetubuhan dengan seorang gadis tunangan orang. Hendaklah kamu membawa mereka ke pinggir bandar dan rejam mereka dengan batu hingga mati …" (Deuteronomy, 22: 20-32)

[17] Lihat Quran, 24: 2 dan 13.

[18] 2: 127-28.

[19] Lihat Ibn Ishaq, The Life of Muhammad, (pent. A. Guillaume), h. 105.

[20] Ibid., hal. 184.

[21] Lihat Quran, 2: 127-28.

[22] Lihat Malek Bennabi, The Quranic Phenomenon (pent. Abu Bilal Kirkari), American Trust Publication, 1983; h. 154.